0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Seyhan Akıncı – British Museum’da (BM) yaşanan hırsızlık ve kayıp eserler skandalı tüm dünyada gözleri insanlığın kültür hafızası olan müzelere çevirdi. Sekiz milyon yapıtla dünyanın en büyük müzelerinden biri olan BM’da yaklaşık 80 bin eser sergilenmekte. Oxford Üniversitesi Pitt Rivers Müzesi küratörü Profesör Dan Hicks, “Bu gerçekleşmeyi bekleyen bir felaketti” kelamlarıyla yaşananların şaşırtan olmadığını tabir ediyor. Pekala, sergilenmeyen yapıtların korunması için neler yapılmalı, envanter sayımında nelere dikkat edilmeli ve en değerlisi uzun yıllar hizmet vermek sağlıklı mı? Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Müzecilik Kısmı Lideri Prof. Dr. Remzi Yağcı’ya sorduk. 

British Museum’da ortaya çıkanlar akla bir kurumda uzun yıllar hizmet vermenin sağlıklı olup olmadığı sorusunu getiriyor. 

Kurumda uzun müddet hizmet etmek makus niyetli çalışanların sistemin açıklarını öğrenmesi için fırsat oluşturabilir. Bu hususta kontrollerin niteliğini artırmak, engelleyici tedbirler almak için en kıymetli vazife bakanlığa ve müfettişlere düşüyor. Bakanlığın müze koleksiyonlarında yapıtların envanteri, belgelenmesine ait bilgi tabanı niteliğinin de denetlenmesi gerekiyor. Aksi taktirde Müzeler Ulusal Envanter Sisteminde (MUES) amaçlanan ve dilek edilen standart bilgi sistemi elde edilemeyecektir. Bu yapılmadığı takdirde bilhassa taşınabilir sikke ve bedelli maden, pahalı ya da yarı kıymetli taş ve fildişinden yapılmış figürin, süs, kült eşyası, meyyit armağanı, takı üzere küçük yapıtların sahteleriyle değiştirilip değişmediğinin ya da yerlerine diğerlerinin konulup konulmadığının anlaşılması mümkün olmaz. Sağlıklı kontrol için arkeoloji ve sanat alanında uzman bireylere gereksinim var. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda önemli bir uzman açığı var. Müzelerde çalışanların birden fazla yapıtların taksonomisi, teşhir düzenlemesi, müze tasarımı, sergileme, arşivcilik, belgeleme, müze eğitimi, akademik çalışma mevzularında kâfi bir tahsil görmemiş bireyler. 

Müzelerde en sık karşılaşılan sıkıntılardan biri envanter sayımında ortaya çıkan kayıplar… 

Bu sayımlar sağlıklı yapılamıyor ne yazık ki. Bunda bilgi eksikliği ve tecrübesizlik var. Kayıtlar düzgün değil. Teslim aldığı objenin ne olduğunu, kronolojisini, fonksiyonunu, depo şartlarında değişim faktörlerini (irrizasyon, bozulma vb.) güzelleştirmeden yıllarca alınıp devrediliyor.  

Sergilenmeyen yapıtların koruması için öteki ne üzere düzenlemelere muhtaçlık var? 

Sergilenmeyen eserler için müze standartlarında sarsıntıya güçlü klimatik depo müzeler oluşturulmalı. Uygun şartlarda şeffaflık gereği ilgili küme ziyaretlerine ya da akademik araştırmacılara müsaade verilebilir. 

Müzelerdeki yapıtların takibi için yapay zekâdan faydalanmak mümkün mü?  

Eserlere takip için çip takılabilir. 

Halikarnas Balıkçısı’ndan Kraliçe’ye mektup

Uluslararası pek çok müze dünyanın farklı yerlerinden götürülmüş kesimleri da barındırıyor. Bunlar hâlihazırda ülkelerin iade taleplerinin de konusu. British Museum’dakine misal ‘kayıp’ kıssaları bu taleplerle ilgili süreçleri hızlandırabilir ya da daha güçlü bir kamuoyu oluşturabilir mi? 

Oluşturabilir. Yunanistan kararlı bir biçimde Parthenon Mermerleri’nin iadesini istiyor. İade konusunda ‘60’lı yıllardan bu yana British Museum ve hükümet bakanları, müzelerin koleksiyonlarındaki modülleri erişimden kaldırmalarını yani satmasını yahut vermesini yasaklayan bir yasa nedeniyle mermerleri iade edemeyeceklerini söylüyorlar. Şunu da hatırlatmakta yara var. Halikarnas Balıkçısı şair Cevat Şakir, Kraliçe’ye bir mektup muharrir ve “Halikarnas Mozolesi’nin hoşluğu ve yeri, Bodrum’un mavi göğü ve parlayan ışıkları altındadır. British Museum müzesinin karanlık salonlarına yakışmamakta, bu nedenle geri getirilmeli, yerine konmalıdır” der. Müze müdürü ise bu mektubu beklenmedik bir halde karşılıklar: “Hakikaten bu türlü bir sanat şaheserinin masmavi bir gök ve ışık altında daha da değer kazanacağı kararını verdik. Bu nedenle Halikarnas Mozolesi’nin bulunduğu salonun duvarlarını maviye boyatıyor ve ek projektörlerle aydınlatıyoruz!”