Hercule Poirot hayalet avında

MÜJDE IŞIL- Kenneth Branagh “Murder on the Orient Express/Doğu Ekspresinde Cinayet” ve “Death on the Nile/Nil’de Ölüm”ün akabinde üçüncü kere Hercule Poirot rolünde. “A Haunting in Venice/Venedik’te Cinayet”, Agatha Christie’nin 1969 tarihli daha az bilinen ve yayımlandığında eleştirmenler nezdinde hayal kırıklığı yaratmış ve ‘yorgunluk ürünü’ olarak nitelendirilmiş, Türkçeye “Elmayı Yılan Isırdı” ismiyle çevrilmiş “Hallowe’en Party”den uyarlama.

Venedik’te inzivaya çekilen Hercule Poirot’yu, eski arkadaşı ve polisiye müellifi Ariadne Oliver ziyaret eder. Ona bir medyumdan bahseder ve perili olarak isimlendirilen bir konuttaki ruh çağırma seansına davet eder. Her şeyi neden-sonuç bağına ve mantık çerçevesine oturtan Poirot, şarlatanlık olarak gördüğü bu şova masraf gitmesine ancak seansa katılanlar birer birer öldürülünce işler ciddiye biner.

BİÇİMCİ YAKLAŞIM

“Doğu Ekspresinde Cinayet” ve “Nil’de Ölüm”, Agatha Christie’nin en tanınmış ve sevilen yapıtlarının başında geliyor. “Venedik’te Cinayet”in uyarlandığı “Elmayı Yılan Isırdı” ise hem pek bilinmeyen hem de müellifinin en çok eleştirildiği yapıtlarından biri. Neden eleştirildiği konusu, cinayet gizeminin bağlandığı sığlıkla alakalı. Baştan bunu göz önünde tutan Kenneth Branagh’a, katil kimden çok gotik bir hayalet kıssasını ‘art house’ estetik denemeleriyle ve endişe öğeleriyle anlatmak cazip gelmiş belirli ki. Baktığınızda sırayla işlenen cinayetler, bir yerde kapalı kalıp sorgulanan bir avuç kuşkulu, gözden kaçan ipuçları vs. üzere Agatha Christie klasiklerini bu sinemada de görüyoruz. Lakin Branagh, evvelki iki uyarlamanın tersine biçimsel olarak argümanlı bir yol izliyor. Çarpık kadrajlar, balık gözü lens ve steadicam kullanımıyla karanlık yeri ve öyküyü hareketlendiriyor, bir nevi modernize ediyor. Lakin bu biçimcilik, Agatha Christie anlatısının klasik ve sade yapısına tezat teşkil ediyor. Bilhassa anne-kız bağının derinliğinin üzerini kapatıyor. Christie’nin tansiyon motifleri de endişe çeşidine evriliyor.

Filmin temellerinden biri de gerçeklerden hiç sapmayan Poirot’nun batıl inanç ve hayaletler konusunda kendisiyle çelişkiye düşmesi. Her türlü sihir numarasını mantıkla çözen kahramanımız, iş hayaletlere geldiğinde sert duvara çarpıyor. “Nil’de Ölüm”de Poirot’nun geçmişine odaklanan senarist Michael Green, bu sefer de kahramanın iç çatışmasına alan açıyor. Ancak “Nil’de Ölüm”deki istikrarı bu sinemada tutturamıyor. Biçimci tercihler, sinemanın finaline giden yoldaki merak hissini geri plana itiyor.

Filmin merkezinde Kenneth Branagh olsa da iki aktris ondan daha fazla öne çıkıyor vakit zaman. Taze Oscar’lı Michelle Yeoh gizemli medyum, komedyen Tina Fey de hesapçı kitapçı polisiye müellifi rolünde Branagh’tan rol çalıyorlar.

YAŞAMIN SINIRINDA

Hırvatistan’ı bu yılki Oscar yarışında temsil eden “Sigurno Mjesto/Güvenli Bir Yer”, Juraj Lerotic’in birinci sineması. Lerotic kendi hayatından esinlendiği bu sarsıcı dramda kardeş Bruno’yu canlandırıyor birebir vakitte. Sinema, Damir’in intihar teşebbüsünün akabinde bir gün boyunca kardeşi Bruno ve annesinin onu hayatta tutma eforunu anlatıyor. Lerotic, Rumen Yeni Dalgası’nın plan sekanslı, aile içi dinamiklere odaklı ve sistem arızalarını gösteren biçimini benimsemiş. Annesi ve kardeşinin Damir’i kurtarmak için daima tanıdık tabip bulma, ağır işleyen sistemi hızlandırma eforları; tabir yerindeyse seyirciyi kahramanlarının ensesine yapıştıran kamerayla bizi intihar psikolojisinin içine çekip boğucu bir tesire maruz bırakıyor. Hastaneden sokaklara kadar belgesel gerçekçiliğini tutturan sinema, aile dramı olmakla birlikte aslında tansiyon tonlarında geziniyor. Damir’in maksadına ulaşıp ulaşamayacağı, ailesinin onu koruyup koruyamayacağı ikilemi seyirciyi diken üstünde tutuyor. Üç kahramanında da çıkışsızlığı, sinema bittikten sonra tüm tartısıyla yüreğimizde kalıyor.